'Op het verkeerde moment op de verkeerde plaats' door: Gerda Baeyens / 24 oktober 2006.
"Een film over wat er kan gebeuren als je op het verkeerde moment op de verkeerde plaats bent", zei Jac bij de introductie van ‘the road to Guantanamo Bay’. Aanvankelijk, aan het begin van de film, had ik zoiets van ‘Jáááá, die jongens zoeken het wel op… wie trekt er nu in s’ hemelsnaam naar Afghanistan op zo’n tumultueus moment?"
Maar dat gevoel ging al snel over in medelijden en uiteindelijk in machteloze kwaadheid. Drie jonge Engelse moslims worden zonder enige reden opgepakt en vastgehouden in een van ’s werelds meest controversiële gevangenissen. Toegegeven, de jongens waren thuis, in Tipton, allerminst doetjes maar ze waren evenmin wat de Amerikanen zo graag wilden geloven: de spilfiguren van Al Quaida. Het leek wel of je zat te kijken naar een slechte B-film, met acteurs die zwaar aan overacting leden. Het vuur waarmee de FBI, CIA etc. de ondervraging leidden had niet misstaan in een Terminator- of Rambofilm. Hun volharding kon bewonderenswaardig genoemd worden. Met slechts één doel voor ogen waren alle middelen geoorloofd om de ‘gevaarlijke criminelen’ schuld te laten bekennen. En niets of niemand kon hen daarbij aan het wankelen brengen.
Het zou de wereld heel wat ellende besparen mocht er een waterdichte manier bestaan om ware schurken te ontmaskeren en hen te onderscheiden van de medemens met zijn gewone, alledaagse grote en kleine tekortkomingen. Eén ding heeft ‘Guantanamo Bay’ me wel doen beseffen. De manier waarop de politieagent van de wereld omgaat met ‘die schurken die uit hun hol gerookt zullen worden’ lijkt mij, als volslagen en misschien wat naïeve leek, compleet verkeerd. Ik vraag mij af hoe het doel ooit de middelen kan rechtvaardigen. Volgens mij heeft deze tactiek alleen maar het tegenovergestelde effect. Gevangenen gereduceerd tot een nummer. Naakt en ontdaan van alle menselijke waardigheid, opgejaagd als een dier. ‘Weg met die poten’…. Fysiek maar meer nog geestelijk gefolterd. Waar hebben we dit nog gehoord? Hebben we toen niet met zijn allen gezworen dat er nooit meer iets dergelijks mocht gebeuren? De conventie van Genève moest ervoor zorgen dat de rechten van gevangenen waar ook ter wereld voortaan gegarandeerd werden. Ik vroeg me af hoe ver blind geloof kan gaan als je niet eens rekening houdt met het feit dat iemand wel eens de waarheid kan vertellen.
Ik kan me inbeelden dat je als gevangene op de duur gaat twijfelen aan je eigen verstandelijke vermogens: misschien léid je wel zonder dat je het weet een dubbelleven. Misschien kún je inderdaad op een en hetzelfde moment op twee verschillende plaatsen zijn zelfs al liggen die duizenden kilometers van elkaar verwijderd. Volgens de Amerikaanse ondervragers in Guantanamo Bay kán het dus waarom zouden wij als welwillende brave westerlingen deze ogenschijnlijke absurditeit betwisten?
Neen, laten we maar gewoon aannemen dat wij het fout hebben en dat er gelukkig een sterk visionair leider is die ons voorgaat op de te volgen weg. Immers, is de wereld er niet een stuk veiliger op geworden sinds de heer Bush aan het roer ervan staat? Irak een vreedzame plek waar de democratie heerst. Afghanistan een Talibanloze gezonde beschaving. Guantanamo Bay en Abu Graib toonbeelden van hoe met gevangenen om te gaan. En laat ons vooral niet denken dat de jongens uit de film gewoon pech hadden door op het verkeerde moment op de verkeerde plaats te zijn…