'Sensualiteit in perfecte kleuren' door: Gerda Baeyens / 26 oktober 2004
Vermeer heeft me nooit echt geraakt. Ik vond zijn werken wel mooi maar zag er geen passie, geen bevlogenheid in …. tot vanavond. "Girl with a pearl earring" is niet alleen de film met de zuiverste en diepste kleuren die ik tot nu toe zag. Het is daarbij ook een prachtige weergave van de aantrekkingskracht tussen twee mensen uit twee verschillende werelden. Zij hebben alle omstandigheden tegen om dichter bij elkaar te kunnen komen : ze zijn meester en dienstmeid in een tijd waarin dat verschil onoverbrugbaar was. Maar samen hebben ze iets waar hun omgeving hen om benijdt : ze begrijpen elkaar.
Het aangrijpendste moment uit de film was voor mij dan ook de scène in Vermeers atelier waarbij zijn vertwijfelde vrouw hem vraagt "waarom schilder je mij niet in plaats van haar?". Het korte maar zo pijnlijke antwoord van Vermeer luidt "zíj begrijpt het" met het onuitgesproken vervolg "Jij niet"
Ik heb zelden een film gezien waarin de aantrekkingskracht en de sensualiteit tussen de twee hoofdpersonages zo puur en zuiver weergegeven werd. Te vaak ben je toeschouwer bij films waarin je kijkt naar twee mensen die op het grote witte scherm bezig zijn met een verleidingsmaneuver waarvan je het vervolg perfect kunt voorspellen : het eindigt met slordig neergegooide kleren op de grond na wat moet doorgaan voor een stomende liefdesscène. Maar weinig heb ik op het witte doek de sensualiteit en de aantrekkingskracht tussen twee mensen gesuggereerd weten zijn op een dergelijke ingehouden, serene manier.
Johannes Vermeer laat zijn dienstmeisje de (dure) verf mengen die hij nodig heeft voor het perfecte kleurenpalet dat hij op zijn werk loslaat. Een groter teken van respect en van vertrouwen kun je nauwelijks bedenken. Hij vereeuwigt haar in een schilderij en richt daardoor voor haar een monument op dat de eeuwen zal trotseren. "Je hebt in mijn ziel gekeken", zegt Griet tegen Johannes Vermeer wanneer ze haar portret te zien krijgt. Een grotere rijkdom bestaat er niet. Het woordeloze begrip tussen twee mensen, zusterzielen die elkaar completer maken. En de ingetogenheid waarmee dit proces geschilderd werd deed me mijmeren over de Gouden Eeuw, over vroegere tijden waarin sensualiteit lag in een glimlach, in een oogopslag, in een gebaar en niet in heftige scènes die in films en in het leven al te vaak doorgaan voor liefde en passie.
En dat Vermeer haar uiteindelijk de kostbare parels schenkt bewijst dat Griet voor hem vèèl meer was dan zijn muze. En dàt zal ik voortaan altijd bedenken als ik nog eens naar "het meisje met de parel" kijk.