'De ondraaglijkheid van het bestaan' door: Gerda Baeyens / 25 mei 2004
Afgelopen dinsdag in "Het Doekje" bij Jac gekeken naar wat voor mij persoonlijk een van de mooiste films ooit was. "Heftige film", zo karakteriseerde een medekijker het. Ik was alleen maar stil na de voorstelling… Zoveel emoties, zoveel diepzinnige dialogen, zoveel perfectie in acteerprestaties en vooral zoveel existentiële vragen waarmee je geconfronteerd werd. Wie ooit geworsteld heeft met onnavolgbare kronkels die de wegen van emoties kunnen nemen, wie ooit nadacht over de zin van het bestaan, over of het überhaupt wel zinvol is om over het bestaan na te denken, begrijpt denk ik wel wat ik bedoel…..
"The Hours" is de filmparel waarover ik het heb… De naam van de regisseur ben ik vergeten maar de drie actrices verdienen door de sublieme vertolking van hun personages, stuk voor stuk een Oscar, vind ik : Nicole Kidman, Julianne Moore en "the grand old lady" – niet qua leeftijd maar wat het aantal en de diversiteit van haar filmrollen betreft – Meryl Streep.
De film bevat drie verhaallijnen : De schrijfster Virginia Woolf werkt aan haar roman "Mrs. Dalloway". Meryl Streep "beleeft" meer dan een halve eeuw later het verhaal en Laura Brown leest in 1951 het boek wat voor een drastische wending van haar levenspad zorgt.
Wat op mij denk ik het meeste indruk maakte was het personage van Virginia Woolf, prachtig gestalte gegeven door Nicole Kidman. Het was pijnlijk om getuige te zijn van Virginia’s strijd met het leven en met zichzelf. Depressies worden vaak afgedaan als een soort ingebeelde, onnodige en zelfopgelegde zwaarmoedigheid… "een luxeprobleem" vergeleken met objectief waarneembare ernstige fysieke mankementen. Wie echter ooit van dichtbij of in zijn omgeving getuige was van de schijnbaar ondraaglijke zwaarheid van het leven, weet dat existentiële twijfel een moeilijk te verslaan demon is. Het is net als het monster van Medusa: voor elke kop die je drastisch afhakt, voor elke knoop die je doorhakt, komen er dubbel zoveel nieuwe bij…
Virginia Woolf hield van haar man, blijkbaar hield ze ook van vrouwen en misschien hield ze ook wel van zichzelf, maar ze hield niet van haar leven… Hoe vermoeiend moet het voor haar geweest zijn om elke dag op te staan en te gaan slapen met gedachten die geen seconde stop te zetten waren. Nooit rust, nooit zielevrede… tot ze op een dag besluit "het leven te analyseren, het te nemen voor wat het is om het dan stop te zetten". In "The Hours" krijg je literaire en existentiële waarheden als bovenstaande rijkelijk aangereikt en je kan er gulzig van proeven en ze al dan niet opslaan en koesteren diep in je binnenste…
Aan eenieder die ooit twijfelde over een genomen beslissing, over een gezette stap in het leven kan ik de troostrijke boodschap meegeven die uit de mond van Laura Brown (Julianne Moore) kwam : "Wat betekent spijt hebben wanneer je geen keuze had"
Ik was nog student toen ik Milan Kundera’s "De ondraaglijke lichtheid van het bestaan" zag. Nu meer dan twintig jaar later, zag ik dat de zwaarte van het bestaan nog ondraaglijker kan zijn… Verwonderlijk was dat de film je niet neerslachtig maakte; hij deed je wèl stilstaan bij het besef dat het leven het allermooiste geschenk kan zijn maar voor sommige medemensen ook een te zware opdracht kan zijn…..